صفت و انواع آن

صفت و انواع آن

تعریف

صفت ، ویژگی کسی یا چیزی را بیان می دارد و بدین گونه آن کس یا آن چیز را از دیگر کسان یا دیگر چیز ها متمایز و مشخص می کند. به طور کلی صفات بر دو نوعند : ثابت و متغیر.

صفت ثابت ، صفتی است که بین تمامی عناصر جامعه آماری به طور مشترک وجود دارد.

صفت متغیر ( که به اختصار متغیر نیز نامیده می شود ) صفتی است که در نزد عناصر جامعه آماری با بیش از یک مقدار یا با بیش از یک شکل می تواند وجود داشته باشد. مثلاً قد متغیری است که متر و سانتی متر واحد سنجش آن است به طوریکه 1 متر و 72 سانتی متر یک راه عددی برای شناسائی گروهی از افراد هم قد است. البته گروه های قدی زیاد دیگری نیز وجود دارند که هر یک از آنها را نیز با یک عدد واحد دار می توان مشخص کرد جنس نیز یک متغیر است ، با در نظر گرفتن جنس ، افراد معمولاً فقط دو گروهند. هر گروه را با تخصیص یک عدد می توان مشخص کرد مثلاً عدد 0 را برای زنان و عدد 1 را برای مردان می توان اختصاص داد.

پژوهشگران از صفت ثابت برای مشخص کردن جامعه آماری می توان مورد مطالعه خود استفاده می کنند. آنان با ظرافت خاصی این کار را انجام می دهند و سرانجام جامعه ی تعریف شده ای را به گونه ای پدید می آورند که ابعاد آن در خور امکانت و توانائی های پژوهشی شان باشد. مثلاً :

• سبک های معماری در جهان
• سبک های معماری در ایران
• سبک های معماری در ایران دهه ی 1340
• سبک های معماری در ایران دهه ی 1340 در شهر تهران
• سبک های معماری در ایران دهه ی 1340 در دو جبهه خیابان فردوسی تهران

پنج عنوان پژوهشی هستند که به نظر می رسد به ترتیب با امکانات و توانایی های پژوهشی سازمان ملل متحدد؛ سازمان برنامه و بودجه ی ایران؛ دانشگاه تهران؛ گروه معماری دانشگاه تهران و یک دانشجوی رشته ی معماری متناسب باشد.

صفات متغیر یا به اختصار متغیرها بر دو نوعند : کمّی و کیفی.

• متغیر کمّی، متغیری است که با ابزارهایی که جامعه ی بشری در اختیار دارد مقدار آن را بدقت می توان اندازه گیری و با یک عدد واحد دار می توان بیان کرد. بر این اساس طول، وزن، زمان و دما صفت های متغیر کمّی هستند. یک متغیر کمّی ممکن است گسسته یا پیوسته باشد:
• گسسته است هرگاه بین دو مقدار متوالی خود مفدار دیگری نتواند اختیار کند مانند تعداد فرزندان یک خانواده، تعداد گیاهان بیمار در یک مزرعه.
• پیوسته است هرگاه بین دو مقدار خود باز هم بتواند مقدارهای حقیقی دیگری را اختیار کند مانند اندازه های قد دانشجویان یک کلاس، وزن و جرم سیب های به دست آمده در یک باغ میوه. که دامنه تغییراتشان مجموعه ی اعداد حقیقی است.
• متغیر کیفی، متغیری است که با ابزارهای موجود در اختیار جامعه ی بشری مقدار آن را بدقت نمی توان اندازه گیری کرد مانند میزان مهارت یک صنعتگر. میزان وفاداری کسی به خانواده اش. یک متغیر کیفی ممکن است اسمی یا ترتیبی باشد:
• متغیرهای کیفی مانند جنس، نژاد، ملیت، گروه خونی و … را که اجزای آنها نظم سلسله مراتبی مشخصی ندارند، «متغیر اسمی» می نامند.
• متغیرهای کیفی مانند سطح تحصیلات، روحیه، وافاداری، سطح انگیزش، مهارت یک صنعتگر و … را که اجزای آنها را با یک نظم سلسله مراتبی (مانند عالی، بسیار خوب، خوب، متوسط و ضعیف و غیر قابل قبول) تفکیک و رتبه بندی می توان کرد، «متغیر رتبه ای» می نامند.