پژوهش علمی چیست ؟

پژوهش علمی چیست ؟

پژوهش علمی چیست ؟

وقتی از روش پژوهش علمی سخن می گوییم ، ذهن هر پژوهنده ای در آغاز توجه اندیشیدن به شیوه ی علمی می شود. از نظر فلسفی ، منظور از روش مجموعه تدبیر ها ، ابزار ها و راه هایی است که پژوهشگر را برای حصول به هدف نهایی هدایت و رسیدن به حقیقت را امکان پذیر و آسان نمایند.

علم آن چیزی است که از طریق فرایند پژوهش نظاممند به تولید آگاهی و شناخت می پردازد.

می توان علم را از دو دیدگاه مورد بررسی قرار داد :

دیدگاه ایستا و دیدگاه پویا.

دیدگاه ایستا علم را فعالیتی می داند که یک مجوعه اطلاعات نظاممند به جهان ارائه می دهد. و دانشمند در جهت کشف واقعیت های جدید و افزودن آنها به پیکره ی شناخت موجود گام بر می دارد.

از سوی دیگر ، دیدگاه پویا بر کشف یا آشکار ساختن ، خودکاوی با تأکید بر نظریه و یک مجموعه ی طرح های ادراکی و مفهومی که با یکدیگر پیوند یافته اند ، تأکید دارد. پس ، در این دیدگاه ، علم بیشتر یک فعالیت ، یعنی آنچه که دانشمندان انجام می دهند ، به حساب می آید.

اکتشاف از طریق پژوهش علمی

و علاوه بر وضعیت کنونی دانش ، بر اکتشاف از طریق پژوهش و حدس اکتشافی و تأکید بر حل مسأله هایی که برای آنها پاسخ بلا درنگ و نیز واقعیت ها و انبوه اطلاعات در دست نیست ، می پردازد. بدینسان ، علم فقط مجموعه ای از واقعیت ها نیست ، بلکه مجوعه روابطی است که واقعیت ها را به یکدیگر پیوند می دهد.

بطور کلی ، علوم گوناگون مسأله های خود را با استفاده از روش علمی بررسی می کنند. و بنابراین می توان گفت علم عبارت از کاربرد روش علمی برای پیدا کردن پاسخ به مسأله های پژوهش و تعمیم یا تقلیل پاسخ ها به دنیای واقع با کمک روش نظاممند است.

تلاش های پژوهش علمی

برخی علم را نظام یا فعالیتی برای بهبود و پیشبرد می دانند. و وظیفه علم را کمک به بهزیستی و بهسازی وضعیت نوع بشر می دانند. و بدون تردید هر علمی که بر این مبنا عمل می کند مورد پشتیبانی همگان نیز هست .

از این جمله می توان به تلاش های پزشکی برای رفع بیماری های نوع بشر ، یا تلاش های روان شناسان برای رفع اختلال های روانی و یا کوشش های جامعه شناسان برای بهبود شرایط اجتماعی نام برد.

اما ، همیشه تلاش های علمی برای بهبود وضعیت نوع بشر نیست. و گاه این تلاش ها معطوف به نابودی یا سرکوبی بشریت بوده است . مانند تلاش جهت ساخت سلاح های مخرب ، شبیه سازی ژنتیکی ، البته از نوع مخرب آن ، و غیره. دیدگاه دیگر با وارد کردن قوانین کلی به تعریف علمی می پردازد.

کرلینجر ( 1973 ) به نقل از بریت ویت می گوید :

” وظیفه ی علم عبارت است از ایجاد قوانین کلی که رفتار چیز ها یا رویداد های تجربی را که علم با آنها در ارتباط است در بر می گیرد . و بدین وسیله ما را قادر می سازد که دانش خود درباره ی رویداد های شناخته شده و مجزا از یکدیگر را پیوند دهیم. و درباره ی رویداد هایی که تا کنون برای ما نا شناخته بوده اند ، پیش بینی های معتبر به عمل آوریم. “

همانگونه که از این تعریف پیدا است ، یک عنصر مهم به نام قوانین کلی یا نظریه وجود دارد که علم به آنها می پردازد. و در صدد یافتن آنها است. در تأیید شناخت علمی ، نه می توان به سنت اعتماد کرد. و نه می توان به درک متعارف متکی بود ، بلکه می بایست درک متعارف به چالش کشیده شود. و مفروضه های آن را براساس آزمون تجربی ، یعنی مبتنی بر ادراکات ، تجربه و مشاهده به چالش کشید. و به قانون معرف یک رابطه ی ثابت و پایا دست یافت.