روش شناسی چیست ؟

روش شناسی چیست ؟

پژوهش از نظر لغوی

پژوهش از نظر روش شناسی لغت ” Research ” که ما آن را پژوهش و پژوهش می دانیم از لغت فرانسوی ” Recherchen ” به معنای ” Search back ” گرفته شده است. علمی ترین قسمت لغت ” Search ” است که به معنای جستجوی دانش و نیز ایجاد دانش جدید می باشد.

پژوهش از نظر روش شناسی عبارت است از کاربرد روش های علمی در حل یک مسئله یا پاسخگویی به یک سؤال. در حقیقت ، روش شناسی عبارت از فرآیند چگونگی گرد آوری داده ها و تبدیل آن به یافته ها و نتایج پژوهش است.

در حقیقت ، اگر پژوهش را با نگرش سیستمی بنگریم شامل یک ورودی ، فرآیند ، خروجی و یک محیط پژوهش است.

روش شناسی چیست ؟ مراحل پژوهش علمی بر اساس الگوی کیوی و کامپنهود

هر پژوهش باید مراحلی را پشت سر بگذارد تا به نتیجه برسد. نظرات مختلفی درباره مراحل یک پژوهش وجود دارد ، ولی اختلافات ، ناشی از تفاوت در تقسیمات جزئی پژوهش است و تأثیر خاصی بر نتایج به دست آمده ناشی از کاربرد هر یک از الگوها نمی گذارد.

کیوی و کامپنهود ، روش علمی را چونان فرآیندی در سه پرده که ترتیب آن ها باید مراعات گردد ، شرح داده و آن را سلسله مراتب پرده های معرفت شناسی نامیده اند ، این سه پرده عبارت اند از گسستن ، ساختن و مقایسه کردن ، به صورت نمایشنامه کلاسیکی در هفت صحنه ارائه شده اند.

این سه پرده از یکدیگر جدا و مستقل نیستند ، بلکه بر عکس با کمک متقابل یکدیگر تکمیل می شوند. مثلاً گسسستن از سوابق ذهنی و غلبه بر پیش داوری ها که در ابتدای پژوهش شروع می شود در ساختمان نظری پژوهش به انجام می رسد. ساختمان نظری نیز بدون مراحل اولیه که به امر گسستن اجتماعی دارد ممکن نیست.

همین طور ، ارزش مقایسه داده ها پژوهش با واقعیات ، به کیفیت ساختمان نظری آن بستگی دارد. در جریان یک پژوهش ، پرده های سه گانه روش علمی در توالی عملیاتی که به هفت مرحله تقسیم شده به اجرا در می آید. این مراحل با داشتن حلقه های ارتباطی کنش پس گستر با هم در بر هم کنش دایم هستند.

روش شناسی چیست ؟

الف ) گسستن

پرسش آغازی –

هر پژوهش با طرح یک سؤال آغاز می شود و این سؤال در حقیقت سؤالی است که ذهن پژوهشگر از واقعیات ، انتزاع نموده است. این پرسش وقتی مفید است که به درستی تدوین شده و دارای صفات زیر باشد :

روشنی : پرسش آغاز یک طرح پژوهش باید کاملاً روشن و دقیق طرح شده باشد تا به راحتی درک شود و ابهامی در ذهن باقی نگذارد. اگر پرسش آغازی در چند جمله قالب بندی شود و هر جمله شامل چند کلید واژه باشد ، شاخص های روشنی پرسش آغازی در نظر گرفته شده است.

علمی بودن : یک پرسش آغازی خوب باید علمی باشد ؛ بدین معنا که باید نه تنها از نظر صلاحیت علمی ، بلکه از حیث میزان وقت ، پول و امکانات تدارکاتی که برای اجرای طرح بدان نیاز است ، علمی باشد. بر این مبنا وجود یا نبود تحدید زمانی ، مکانی و موضوعی به عنوان شاخص در نظر گرفته شده است.

مناسب بودن : این صفت به کیفیت تبیین دستوری یا پیش گویانه پرسش آغازی مربوط می شود. برای سنجش صفت مناسبت ، پرسش های آغازی به دو دسته دستوری و دارای داوری ارزشی تقسیم می شوند.

مطالعات اکتشافی –

مطالعات اکتشافی جزء لاینفک و تدارک مقدماتی پژوهش محسوب می شوند. تحقیقات اکتشافی به تدوین نظری مسئله پژوهش نیز کمک می کنند. سنجش این بخش در دو قسمت منابع خارجی و داخلی به صورت وجود یا نبود انجام می شود.

طرح نظری مسئله پژوهش-

منظور از طرح نظری مسئله پژوهش ، بررسی نظریه های مربوط ، نقادی آن ها و در نهایت انتخاب چارچوب نظری مناسب برای پژوهش است. این کار در سه مرحله صورت می گیرد. و برای سنجش این مرحله ، تعداد نظریات مورد بررسی ، نقد و بررسی این نظریات ، بخشی برای معرفی چارچوب نظری انتخابی و در نهایت بخشی برای تعریف مفاهیم نظری در نظر گرفته شده است.

ب ) ساختن

مدل تحلیلی – مدل تحلیلی دنبالهء طبیعی طرح نظری مسئله پژوهش است. که به صورت عملی ، نشانه ها و خط سیرهایی را که نهایتاً برای اجرای کار مشاهده و تحلیل در نظر گرفته خواهند شد ، به یکدیگر مرتبط می سازد. مدل تحلیلی از مفاهیم و فرضیه هایی تشکیل شده که با هم ارتباط تنگاتنگی دارند و مجموعاً چارچوب تحلیلی منسجمی را تشکیل می دهند. تعداد فرضیه ها ، تعداد متغیر های هر فرضیه و تعداد جملات هر فرضیه ، برای سنجش مدل تحلیلی و کیفیت فرضیه ها در نظر گرفته شده است.

ج ) مقایسه

1. مشاهده – شامل مجموع عملیاتی است که در مواجهه با واقعیت های عینی بازبینی شده و به زبان داده ها صحت و سقم آن ها بررسی می شود. بحث درباره جامعه آماری ، تعیین حجم نمونه ، روش نمونه گیری و انواع روش های گردآوری برای مشاهده در نظر گرفته شده است.
2. تحلیل اطلاعات – پس از آن که محقق فرضیه هایی تدوین کرد و به مشاهداتی که فرضیه ها ایجاب می کند پرداخت . باید اطلاعات گردآوری شده تا چه حد با فرضیه ها می خواند. برای تحلیل اطلاعات ، ارائه داده ها در جداول ، انجام عملیات آمار توصیفی ، آزمون های آماری و مقایسه نتایج با نتایج مورد انتظار در نظر گرفته شده است.