مزیت رقابتی چیست ؟

تعریف مزیت رقابتی

مزیت رقابتی مجموعه ای از عوامل یا توانایی ها است که به شرکت ها اجازه می دهد پیوسته عملکردی بهتر از رقبا داشته باشند. توجه کنید که هدف مزیت رقابتی عملکرد برتر از رقباست ، نه صرفاٌ برابری با عملکرد دیگر کسب و کار ها. شرکت های برخوردار از مزیت رقابتی باید از عملکرد بالایی برخوردار باشند. و ، در عین اینکه این گونه شرکت ها نباید لزوماٌ دارای بالاترین عملکرد در صنعت خود باشند ، باید به طور مستمر در میان شرکت هایی با عملکرد بالا باقی بمانند و بسیار بهتر از میانگین صنعت عمل کنند. و این مبین آن است که مدیران ، از طریق تصمیمات خود ، مسئول چهار نوع تصمیم استراتژیک هستند که منجر به در اختیار گرفتن و توسعه منابع و توانایی هایی مختص به شرکت می شوند که می توانند منشأ مزیت رقابتی باشند.

علاوه بر آن ، هدف مهم دیگر مزیت رقابتی این است که شرکت ها از سطوح پایداری از عملکرد بالا برخوردار باشند. به عبارت دیگر ، یک کسب و کار نه تنها باید از یک یا دو یا سه ربع سال یا حتی چندین سال خوب برخوردار باشد ، بلکه باید مزیت رقابتی پایداری داشته باشد تا بتواند به طور پیوسته و در طول مدتی طولانی عملکردی بهتر از رقبا داشته باشد. بسیاری از شرکت ها نشان داده اند که توانایی داشتن یک یا دو سال خوب را دارند ، ولی تعداد بسیار اندکی از شرکت ها توانایی برخورداری از سطوح بالای مستمری از عملکرد برای سالیان متمادی را از خود نشان داده اند.

رابطه مزیت رقابتی و رانت اقتصادی

مفهوم مزیت رقابتی پیوند تنگاتنگی با مفهوم رانت اقتصادی دارد. اقتصاد دانان فرض می کنند که در بلند مدت ، میانگین سود اقتصادی ( سود پس از پرداخت به همه عوامل تولید )شرکت ها در بازار های رقابتی معادل صفر خواهد بود. شرکت هایی که می توانند بالاتر از متوسط سود های اقتصادی بلند مدت کسب کنند ، گفته می شود که از رانت اقتصادی برخوردار دارند. منطق پس زمینه رانت های اقتصادی و مزیت  رقابتی الزاماً یکسان است ، شرکت ها از طریق تصاحب و بهره گیری از مجموعه ای از منابع و توانایی ها که به آن ها اجازه عملکرد برتر از رقبا را می دهند ، از رانت های اقتصادی و مزیت رقابتی برخوردار می شوند.

عملکرد شرکت اغلب معادل عملکرد مالی در نظر گرفته می شود ، ولی عملکرد شرکت ممکن است از راه های بسیاری و در ابعاد کاملاً متفاوتی ارزیابی شود ، عملکرد مالی به یقین یک شیوه ی کلیدی برای ارزیابی عملکرد کسب و کار ها است ، ولی شرکت ها را می توان از طریق سرعت رشد آن ها و به دست آوردن یا از دست دادن سهم بازار در قبال رقبایشان نیز ارزیابی کرد. اینکه شرکت ها برای نو آور بودن شناخته شده باشند یا برای ارائه محصولات یا خدمات با کیفیت بالا نیز از جمله ابعاد عملکرد هستند. نکته اصلی که می خواهیم بر آن تأکید کنیم این است که عملکرد مفهومی چند بعدی است ، و به هنگام ارزیابی برای پی بردن به وجود مزیت رقابتی در یک شرکت ، لازم است که انواع مختلفی از سنجه های عملکرد را در نظر بگیریم. بهترین نشانگر وجود مزیت رقابتی در یک شرکت می تواند عملکرد بالا براساس ابعاد کاملاً متفاوت سنجش عملکرد در طی چندین سال باشد.

برتری نسبت به رقبا

آیا یک شرکت باید نسبت به یکایک رقبای خود در هر ربع سال یا در هر سال عملکرد برتری داشته باشد تا بتواند ادعا نماید که مزیت رقابتی دارد ؟

احتمالاً هیچ اجماعی در میان افراد حرفه ای کسب و کار و پژوهشگران دانشگاهی در مورد این نکته وجود ندارد. در حالی که عملکرد برتر از رقبا در هر سال در هر یک از ابعاد قابل تصور عملکرد تعریفی کاملاً روشن از مزیت رقابتی به دست خواهد داد ، واقعیت این است که ، حتی در صورت وجود ، شرکت های بسیار اندکی خواهند بود که اگر این معیارها الزامی می شدند هرگز قادر به ادعای بر خورداری از مزیت رقابتی بودند. حتی قوی ترین شرکت ها نیز یک یا دو سال بد یا حتی دوره ای از افت شدید را تجربه خواهند کرد. و ، در صورت امکان ، صرفاً شمار اندکی از شرکت ها قادر به از سر گذارندن رکود شدید اخیر (2010-2008 ) بدون هیچ تأثیری بر فروش یا سود خود بوده اند. از سوی دیگر ، شرکت های فراوانی نیز بوده اند که در برخورداری از مزیت رقابتی و بقا به عنوان رهبران بازاربرای سال ها یا حتی دهه ها موفق بوده اند. از این رو ، به هنگام ارزیابی بر خورداری یک شرکت از یک مزیت رقابتی با استفاده از معیار های کمتر محدود کننده ، به دنبال عملکرد قوی از سوی شرکت و عملکرد برتر نسبت به بیشتر رقبای آن در بیشتر سال ها خواهیم بود تا بتوان ادعا کرد آن شرکت از مزیت رقابتی بر خوردار است.