ساختار سازمانی و اجزای ساختار سازمانی

ساختار سازمانی

ساختار سازمانی چیست ؟ اجزای ساختار سازمانی کدامند ؟

سیستمی که برای تعیین سلسله مراتب در سازمان استفاده می شود، ساختار سازمانی نامیده می شود. این سیستم به جهت رهبری سازمانی از نظر شناسایی شغلی و عملکرد و اینکه چه کسی در داخل سازمان گزارش می دهد، استفاده می گردد. بنابراین این ساختار به سازمان در شناسایی و برآورده ساختن اهداف برای رشد کمک کند. در اغلب موارد، آن را در نمودار سازمانی توصیف می کنند.

انواع ساختار سازمانی

شرکت ها در اندازه های مختلف هستند . شرکت های بزرگ دارای بسیاری از ردیف های شغلی مانند  مالکان، مدیریت و کارمند عادی هستند در حالی که شرکت های کوچکتر دارای ردیف های شغلی کمتری هستند. بنابراین، شرکت بزرگتر، ساختار سازمانی دقیق تر دارند.

برای پاسخگویی به نیازهای سازمانی، شرکت های مختلف ساختارهای مختلف  سازمانی را شامل می شوند :

ساختار شعبه ای یا بخشی (Divisional Structure)

برای سازمانهایی که با واحدهای کسب و کار بسیار متمایز هستند ، مناسب است. مانند سازمانهای پروژه ای یا محصول .  این شرکت ها مستقل یا متمایز از یکدیگر اداره می شوند.

با ساختارهای بخشی ، شرکت به راحتی به تغییرات بازار پاسخ می دهد. ارتباطات باز هم در بخش ها آسان تر است و شناسایی تیم ها نیز سریعتر صورت می پذیرد. از طرف دیگر، ممکن است ناکارآمدی بوجود آید زیرا برخی تلاش ها ممکن است تکرار شود. باز هم احتمال بروز اختلاف بین بخشها بیشتر است، به خصوص اگر یک بخش موفق تر از دیگری باشد.

 

مقالات پیشنهادی

تفاوت تیم با گروه

 

ساختار وظیفه ای (Functional Structure)

این نوع ساختار کاملا بر اساس وظایف و مسئولیت های شغلی هر فرد است. همچنین به “ساختار سازمانی بوروکراتیک” نیز اشاره دارد.  این ساختار شرکت را بر اساس تخصص تقسیم بندی می کند. به عنوان مثال. تحت این ساختار، تقسیم بندی های مختلف به بازاریابی، فروش یا حتی حسابداری اعطا می شود. باز هم با توجه به این ساختار، سازمان از این واقعیت بهره می گیرد که کارکنان بر روی یک عملکرد متمرکز هستند و بنابراین کارایی را تضمین می کنند.

جنبه منفی این نوع ساختار این است که ایجاد خطوط ارتباطی قوی میان دپارتمانها آسان نیست، به ویژه اینکه بخش های سازمان در مکان های مختلف قرار دارند و این ممکن است منجر به تعارضهای غیر ضروری شود.

 ساختار ماتریسی (Matrix Structure)

برای هر پروژه یا نقش، دو ناظر برای گزارش در ساختار ماتریس وجود دارد. این ممکن است پیچیده باشد اما بسیار ضروری است در شرکت های بزرگ که در مناطق یا مکان های مختلف کار می کنند.

 

مقالات پیشنهادی

برنامه آموزشی چیست ؟ تعریف ، ویژگی ها ، انواع ، فرآیند ، برنامه ریزی ، طراحی برنامه های آموزشی

ساختار ماتریسی ، ترکیبی از ساختارهای مختلف با عملکردهای مختلف است. تیم هایی که متشکل از افراد با مهارتهای مختلف مانند تیم های مونتاژ و پروژه . به این ترتیب، فرد به دو رئیس گزارش می دهد سرپرست بخش و  سرپرست پروژه. در اینجا ، همه بخش ها به خوبی در پروژه های سازمانی حضور دارند. مجددا تمام بخش ها در کلیه کارکردهای سازمان شامل تولید محصول واقعی تا بازاریابی نهایی قرار می گیرند.

تنها ضعف ساختارهای ماتریسی این است که حوزه اختیارو مسئولیت ها ممکن است به وضوح بیان نشود و این ممکن است باعث سردرگمی غیر ضروری شود. همچنین، بعضی از سازمان های ماتریسی ممکن است در مورد پروژه های توسعه یا حساس به گروه انتخابی علاقه مند باشند.

ساختار جغرافیایی (Geographical Structure)

این ساختار سلسله مراتبی برای آن دسته از سازمان هایی که عملیات در مکان های مختلف را انجام می دهند پیشنهاد می شود. حال این سازمانها می توانند یا محلی یا بین المللی باشند. علیرغم اینکه ساختارهای مختلف سازمانی برای رفع نیازهای سازمانی متفاوت طراحی شده است، همه آنها به یک گروه متمرکز از مدیران حرفه ای یعنی مدیر اجرایی یا رئیس کل وابسته اند و به رتبه بندی اعضا می پردازند. در حالی که شرکت ها ممکن است هر یک از ساختارهای فوق را اتخاذ کنند، برخی ممکن است به رعایت دستورالعمل های ساختاری خاصی توجه نکنند. مثال خوبی است راه اندازی با چند کارمند تحت کنترل مانند منشی یا دستیار شخصی مدیر که همه چیز را از حسابداری تا مدیریت حقوق و دستمزد مدیریت می کند.

 

مقالات پیشنهادی

رضایت شغلى

 

اجزاء ساختار سازمانی

اجزای ساختار سازمانی به مدیریت برای تغییر اهداف سازمان کمک می کند. شش جز ساختار سازمانی عبارتند از:

اندازه شرکت و تعداد کارکنان

کارکنان بیشتر، مستلزم سطوح مدیریت بیشتر است. این برای کارآیی و موثر بودن سازمان است. ساختار سازمانی باید به طور برابر انعطاف پذیر باشد تا بتواند کارمندان بیشتری و احتمالا مدیران بیشتری را در آینده در خود جای دهد.

اتاق رشد به عنوان یک عامل مهم در ساختار شرکت ها است. سازه هایی که به رشد امکان می دهند، به راحتی برای مقیاس های حقوق و شرح شغلی مختلف با حداقل و یا بدون اختلال در عملیات شرکت اجرا می شوند.

 

مقالات پیشنهادی

تفاوت کلیدی بین ارزیابی و ارزشیابی

 

جغرافیا

ساختار سازمانی ممکن است در حقیقت بستگی به تعداد مکان های شرکتی که برای برنامه ریزی بکار می روند، باشد. مکان های بیشتری کسب و کار استقلال بیشتر را برای ایجاد کارآمدی می طلبد. ارتباط سلسله مراتبی گاهی در ایجاد یک ساختار سازمانی در یک منطقه جغرافیایی بزرگتر به یک چالش تبدیل می شود. بنابراین، مدیران با سرپرستان در مکان های مختلف در ارتباط هستند . این امر مستلزم ایجاد ارتباطات روشن و واضح است .

تکامل محصول

در هنگام راه اندازی، شرکت ها با محصولات تک خط شروع به کار می کنند که صنعت را پوشش می دهند. با گذشت زمان و با رشد شرکت ، بخش هایی که برای محصولات دیگر تهیه می شوند، ایجاد می شوند که منجر به توسعه محصول و در نتیجه اثرات سوء و تغییرات در ساختار سازمانی شرکت می شود.

اقتدار مبتنی بر توزیع

با توجه به تحقیقات انجام شده اخیرا، ساختار سازمانی تحت تأثیر حوزه های اختیار قرار دارد. اختیار می تواند یا متمرکز و یا غیر متمرکز باشد. مدیریت غیرمتمرکز اجازه می دهد تا مدیران سطح پایین در روند تصمیم گیری تأثیر داشته باشند. مدیریت متمرکز تصمیمات کلیدی را با مدیران خاص در نظر می گیرد.

مکان بازار

بازار هدف و مکان آن نیز بر ساختار شرکت اثر می گذارد. به عنوان مثال، شرکت های تولیدی ممکن است تصمیم به فروش محصولات خود را از طریق عمده فروشان و یا به طور مستقیم به مصرف کنندگان بگیرند. برای این که موفق شود، ساختار باید به طریقی تنظیم شود که این عوامل جداگانه حفظ شوند. این همچنین شامل تیم بازاریابی و نیروی فروش متفاوت  خواهد بود.

کنترل

اکثر مدیران به این واقعیت رسیده اند که شرکت هایی با سطح بالایی از محصولات با کیفیت دارای قوانین سخت تر و کارآمد در محیط خود هستند؛ این بیشتر برای شرکتهایی که محصولات با فن آوری بالا، تجهیزات پزشکی و برخی صنایع دستی را تولید می کنند، تاثیر می گذارد. این شرکت ها در تولید انبوه ممکن است کنترل زیادی بر کیفیت محصولات نداشته باشند و بنابراین ساختار سازمانی متفاوت دارند.

با توجه به موارد فوق، سازمان ها باید ایده ایجاد یک ساختار به خوبی سازماندهی شده که ه از طریق آن تصمیم گیری می شود و نقش کارکنان به وضوح بیان می شود را در نظر بگیرند، زیرا این کار نه تنها بهره وری بلکه سودآوری را نیز تضمین می کند.

منبع : marketing91